پرسمان دین شناخت
- معرفی کتاب
- مشخصات کتاب
معرفی کتاب پرسمان دین شناخت
کتاب پرسمان دین شناخت، اثر حمیدرضا شاکرین؛ در ده فصل به نگارش درآمده است. بحث‌های دین‌شناختی و مطالعات دین پژوهانه گستره وسیع و ادبیات فراخ‌دامنی را پوشش می‌دهد. افزون بر بحث‌های الهیاتی و کلامی، در قرن‌های اخیر به ویژه در جهان غرب، فلسفه دین و مطالعات علمی دین در زمینه‌هایی چون مردم‌شناسی دینی، تاریخ ادیان، دین‌شناسی تطبیقی، جامعه‌شناسی دین و روان‌شناسی دین سامان یافته و به سرعت در حال گسترش است.
هدف از تحقیق پیش‌رو رصد پربسامدترین مسائل و پرسش‌های دین‌شناختی در فضای دانشگاهی، بررسی آرا و نگرش‌های رایج در این حوزه و جست‌وجوی راه صواب و دفع شبهه‌های نو پدید است، و متمرکز بر مسئله جزئی واحدی در درون دانش فلسفه دین نیست، بلکه بنابر اقتضای نیاز ابعاد و مسائل گوناگون حوزه فلسفه دین را می‌کاود.
گزیده کتاب پرسمان دین شناخت
فصل هفتم: قرآن‌شناسی
در رابطه با قرآن، کتاب آسمانی دین مبین اسلام، پرسش‌ها و شبهات مختلفی رخ نموده است که هرگونه نظر و پاسخی در برابر آن‌ها، نوع نگاه ما به این کتاب الهی و بالتبع فهم ما از آن را سامان می‌بخشد.
شماری از این پرسش‌ها عبارت‌اند از: 1. نسبت قرآن با خداوند متعال و پیامبر چیست؟2. اگر خدا نازل‌کننده قرآن است، آیا او تنها معنا را بر پیامبر نازل کرده و نبی آن را به زبان لفظی ترجمه کرده، یا لفظ و معنا هر دو از خداست؟
3. گستره جغرافیایی و تاریخی رسالت قرآن چیست؟ 4. آیا قرآن کتابی همه شمول و جاویدان است، یا قومی، محدود و تاریخی؟ 5. رابطه قرآن و فرهنگ زمانه چیست؟ 6. آیا قرآن تحت تأثیر فرهنگ زمان نزول و پژواک آن است؟ اکنون بر آنیم تا، به فضل خدای سبحان، مهم‌ترین انگاره‌ها در این‌باره را بازکاویم.
(الف) دیدگاه‌ها در باب وحی قرآنی
درباره قرآن و اینکه دقیقاً چه چیزی بر پیامبر نازل شده گمانه‌های مختلفی رخ نموده است. عمده‌ترین آن‌ها سه نگره ذیل است:
اول. وحی زبانی
از مبانی قطعی و مسلم در باب قرآن مجید، وحیانی بودن ناب و کامل آن است. قرآن کتابی است که نه تنها معنا، بلکه تمام الفاظ و کلمات به کار رفته در آن، عینا کلام الهی نازل شده بر پیامبر (ص) بوده و تنها کتابی است که مستقیما کلام خدا را در دسترس بشر قرار می دهد؛ در حالی که دیگر ادیان موجود از چنین امر مهمی تهی بوده و حتی ادعای آن را ندارند.
بر این اساس پیامبر (ص) مجموعه معانی و الفاظ قرآنی را از خداوند دریافت و به آدمیان عرضه نموده است، بدون آنکه ذره‌ای در آن دستکاری کرده باشد. در نتیجه پیامبر (ص) در همه مراتب دریافت وحی، حتی در مرتبه وجود لفظی آن، دریافت کننده محض است و فاعلیت او از مرحله ابلاغ به انسان‌ها و دعوت به آن بدون هیچ کاستی و فزونی آغاز می شود.
این دیدگاه از نخستین روزهای آشنایی با وحی الهی مورد قبول همه مسلمانان بوده و به لحاظ پشتوانه‌های نیرومند برهانی و تأییدات قرآنی و روایی به مثابه ضروری دین تلقی شده و عالمان و اندیشمندان بسیاری بر آن ادعای اجماع نموده اند.