معیار سنجش گزاره‌های شهودی وجودی

کتاب «معیار سنجش گزاره‌های شهودی وجودی» به قلم حجت‌الاسلام‌والمسلمین علی فضلی از سوی سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر و روانه بازار نشر شده است.

کتاب «معیار سنجش گزاره‌های شهودی وجودی»، در صدد بررسی و تبیین معیارهای سنجش گزاره‌های عرفان نظری است تا منطق کشف صدق و کذب آن گزاره‌ها را که در معرض امکان خطا هستند، تبیین کند. از این رو به چند پرسش فرعی پاسخ می‌دهد:

فرایند تبدیل شهود به گزاره چیست؟
نظریه سنجش پذیری گزاره‌های عرفانی چیست؟
ضرورت و غایت سنجش گزاره‌های عرفانی چیست؟
معیار و روش سنجش گزاره‌های عرفان نظری چیست؟
آیا دین معیار سنجش گزاره‌هاست؟ شناسه‌های آن چیست ؟
آیا عقل معیار سنجش گزاره‌هاست؟ شناسه‌های آن چیست؟
برای پاسخ از میزان عرفان نظری سخن به میان آمد؛ میزانی که یک دستگاه شناختاری است تا بر گزاره‌های عرفانی نظارت کند و بر پایه اصول موجود در آن که به نوعی دلیل صدق هستند، به عنوان معیارهای متناسب با آن گزاره‌ها به سنجش بپردازند.

میزان عرفان نظری بر دو قسم است: یکی میزان دینی و دیگری میزان عقلی و هر یک از این دو میزان دارای دو گونه معیارهای پایه و غیرپایه هستند. معیارهای پایه معیارهای ضروری و یقینی هستند که صدق مطلق دارند و لذا خطاناپذیر، خلاف‌ناپذیر، انکارناپذیر و ابطال‌ناپذیرند. اما معیارهای غیرپایه معیارهای نظری هستند که به نحو مشروط صادق می‌باشند؛ هر چند در عین احتمال صدق، امکان خطا، انکار و ابطال در آنها وجود دارد.

معیارهای پایه در میزان دینی احتجاجات نام دارند که ادله پیشااجتهادی، ادله مثبته، مدارک کافی و ثابت و منشأ قطع خاص و معیارهای غیرپایه در این میزان تنجیزات نام دارند که ادله اجتهادی، ادله منجزه، مدارک مشروط و متغیر، منشأ قطع عام هستند. اما معیارهای پایه در میزان عقلی ضروریات نام دارند که اصول عام و پیشاتجربی و ضروری‌الصدق هستند و معیارهای غیرپایه همان نظریات هستند که اصول غیرهمگانی و استدلالی اما پیشاتجربی و ممکن‌الصدق‌والخطا هستند.