خنیاگران آذربایجان

معرفی کتاب خنیاگران آذربایجان

کتاب خنیاگران آذربایجان شامل نقش عاشیق های آذربایجان در حماسه سرایی و حماسه نمایی است. عاشیق ها نوازندگان و آوازخوانانی هستند که اشعار و داستان های ترکی و آذری به یادگار مانده از گذشتگان را با استفاده از سازهایی به نام های «قوپوز» و «چگور» می خوانند.

رسالت بزرگ عاشیق اینست که هر کجای دنیا نشانه ای از عشق، معرفت، مردانگی، جوانمردی و وطن پرستی باشند و آن را به اثر هنری ماندگار بدل می کند. جایگاه عاشیق ها به دلیل نقش آن ها در انتقال فرهنگ و ادبیات شفاهی مردم محقق شده است.

در بخشی از کتاب خنیاگران آذربایجان درباره نقش عاشیق قوربانی یکی از همین عاشیق ها در دوره صفوی آمده است. عاشیق قوربانی در عصر شاه اسماعیل صفوی زندگی می کرد. این عاشیق بزرگ آذربایجان ،که خوشبختانه شعرهای زیادی از او به یادگار مانده ،در احیا و حفظ حماسه ها و دلیری های دلیر مردان شیعه ایرانی نقشی اساسی ایفا نموده است.

نقل است که در هنگام لشکر کشی شاهان صفوی عاشیق های آذربایجان، با سازهای خود همراه قیزیل باش ها می شدند. آن ها حماسه ها را به رشته نظم می کشیدند و با زبان ساز آن حماسه ها را برای آیندگان حفظ می کردند.

عاشیق ها در میدان جنگ با ساز خود خود حس وطن پرستی و غیرت و شجاعت را در دل سپاهیان زنده می کردند و با ایجاد شور و حماسه باعث قوی تر شدن روحیه سپاهیان در جنگ ها می شدند. به گواه تاریخ در درباره شاه اسماعیل چهل عاشیق خدمت می کردند. در راس آن ها عاشیق قوربانی بودکه ماجراهای عاشقانه و حماسی شاه اسماعیل را در در قالب شعری، چون «قوشما» و« گرایلی» به نظم می کشید. 

علاوه بر این ، عاشیق قوربانی برای شاه اسماعیل هفت آهنگ جداگانه ساخته بود که عبارت اند از :«شاه خطایی»،«شاهسئونی»،«باش دیوانی»، «حیدری»، «ابراهیمی»و «سواطانی». عاشیق قوربانی ،در جنگ با شبیک خان اوزبک، که همراه شاه اسماعیل به دیار خراسان سفر کرده بود، با دیدن قبر مطهر امام رضا (ع) می سراید:

خوراساندا قیزیل گونبذ آغاسی

گوزوم خیلی انتظاری چکیبدی

سرور گنبد طلایی خراسان

چشمانم خیلی انتظار دیدار تو را کشیده و....