نظر اسلام درباره رشد اقتصادی و توزیع عادلانه ثروت چیست؟

معرفی کتاب نظر اسلام درباره رشد اقتصادی و توزیع عادلانه ثروت چیست؟

سبکِ زندگی، بازتابی از فرهنگِ جامعه است که در صورتِ سازگاری با آموزه‌های وحیانی و خرد انسانی، سعادتِ مادّی و معنوی فرد و اجتماع را به ارمغان می‌آورد. اسلام با تأکید بر این مهم، نقش مهمی را در ارتقای زندگی بشری به نمایش می‌نهد و با ارائه راهکارهای گوناگونِ فرهنگی، اجتماعی و به خصوص اقتصادی که در آموزه‌های گران سنگِ فقیهانِ شیعه نمود یافته است، چشم اندازهای روشنی را در پیش‌برد رسالتِ زندگی‌ساز خود ترسیم می‌کند.

کتاب نظر اسلام درباره رشد اقتصادی و توزیع عادلانه ثروت چیست؟، اثر جواد ایروانی؛ در دو بخش به نگارش درآمده است که در بخش اول؛ به توزیع عادلانه‌ی ثروت و درآمد، که خود شامل موضوعاتی است پرداخته و در بخش دوم؛ به رشد و توسعه‌ی اقتصادی می‌پردازد که شامل محتویات گوناگونی می‌باشد، که در این بخش مورد بررسی قرار گرفته است.

گزیده کتاب نظر اسلام درباره رشد اقتصادی و توزیع عادلانه ثروت چیست؟

 الف. مفهوم رشد و توسعه

رشد (Growth) به تغییر کمی هر متغیر طی یک دوره‌ی معین زمانی گفته می‌شود؛ و برای مجموعه و کل اقتصاد مجموعه، رشد اقتصادی به تغییر تولید ناخالص ملی (GNP) در یک دوره‌ی مالی اطلاق می‌گردد. توسعه‌ی (Development) اقتصادی در تعریفی کلی، عبارت است از رشد اقتصادی همراه با تغییر و تحولات کیفی. در تعریفی دیگر، توسعه‌ی اقتصادی را ارتقای فراگیر و همه جانبه‌ی سطح زندگی و رفاه جامعه دانسته‌اند. با این حال، از این فرایند در متون علم اقتصاد، تعاریف گوناگونی شده است.

جرالد می‌یر توسعه را رشد اقتصادی همراه با «تحولات» تعریف می کند و تحولات را به تغییرات در دو حوزه می‌داند: نخست ارزش‌ها و نهادها و دیگری تغییرات فنی. در قالب همین تفسیر، ویلیامسون طبقه - بندی جالبی ارائه کرده است که بسیاری از فعالیت‌های اجتماعی در حوزه‌ی مباحث توسعه را شامل می‌شود. وی فرایند توسعه‌ی اقتصادی را به چند سطح تقسیم می کند؛ در سطح اول، توسعه به ایجاد تغییرات بنیانی در ارزش‌هایی که جهت‌گیری فکری و وجوه رفتاری انسان‌ها را تعیین می‌کنند تعالی می‌یابد یا دست کم جوهره‌ای پیش‌برنده و ارتقادهنده پیدا می‌کند. در واقع، در این دوره که ممکن است صدها سال به طول انجامد، ارزش‌های مانع از توسعه به ارزش‌هایی پیش‌برنده و ارتقادهنده تغییر ماهیت می‌دهند در دوره های بعدی، این ارزش‌ها ضمن تحول، شکل رسمی به خود می‎‌گیرند و به صورت قوانین و مقررات، نظم و قانون‌مندی‌های لازم برای تسریع جریان توسعه را فراهم می‌کنند.

در مرحله‌ی بعدی، ارزش‌ها و نهادهای ارتقایافته در جامعه، اجرای موفقیت‌آمیز برنامه‌های توسعه را ممکن و تحقق اهداف آن برنامه‌ها را تا حد زیادی تضمین می‌کنند. «توسعه‌ی پایدار» نیز از مفاهیمی است که در عین دشواریِ دسترسی به آن، جذابیت ویژه‌ای دارد؛ چه اصطلاح «توسعه» معطوف به ارتقای سطح و کیفیت زندگی افراد و بهبود رفاه جامعه است و «پایداری» آن اشاره به استمرار این فرایند در طول نسل‌های بشر دارد.